31 Mart 2021

1 Nisan Şakasının Hikayesi

Görsel Kaynak:@OGMgovtr

1 NİSAN ŞAKASININ FRANSIZLARA GÖRE ORTAYA ÇIKIŞ HİKAYESİ

Roma İmparatoru Sezar M.Ö. 46 yılında takvimin başlangıcını Ocak ayı olarak ilan ettiyse de, çok uzun bir süre daha, 16. yüzyılın ortalarına kadar Avrupa'da yeni yıl geleneksel olarak, bahar aylarının başlangıç tarihi olarak da kabul edilen Mart ayının 25'inde başlardı.

Sezar'dan tam 1610 yıl sonra, 1564'de Fransa Kralı IX. Charles, takvimi değiştirerek yıl başlangıcını Ocak ayının birinci gününe almıştır. O zamanın iletişim koşullarında bazı insanların bu gelişmeden haberi olmamıştır. Bazıları ise bu kararı protesto etmek amacıyla eski adetlerini sürdürmüşlerdir. Bu çerçevede 1 Nisan'da partiler düzenlemeye, birbirlerine hediyeler vermeye devam etmişlerdir. Yeni takvimden haberdar olup onu kabul edip uygulayan diğerleri ise bunları '1 Nisan aptalları' olarak nitelendirip bu güne 'Bütün Aptalların Günü' adını vermişlerdir. Bu günde diğerlerine sürpriz hediyeler vermişler, yapılmayacak partilere davet etmişler, gerçek olması mümkün olmayan haberler üreterek yaymışlardır.

Yıllar sonra takvimin ayları yerine oturup Ocak ayının yılın ilk ayı olmasına alışılınca, Fransızlar 1 Nisan gününükendi kültürlerinin bir parçası olarak görmeye başladılar. Zaman içinde bu geleneği gittikçe süsleyerek, zenginleştirerek ve yaygınlaştırarak devam ettirdiler. Fransız kökenli bu geleneğin İngiltere'ye ulaşması yaklaşık iki yüzyıl sürmüştür. Oradan da Amerika'ya ve bütün dünyaya yayılmıştır.

FRANSIZLARIN NİSAN BALIĞI KAVRAMI

Bir de Nisan 1 ile alakalı 'Nisan Balığı' kavramı vardır ! Fransa'da da yılın bu döneminde balık avı yasak. Çünkü bu dönem balıkların üreme mevsimidir. İşte böyle bir ortamda bazı muziplik severler balık avcılarını kandırmak için ırmaklara 'Nisan Balığı' diye bağırarak çiroz ringa balıkları atmışlar ve bu şaka kavramı da buradan türemiş… Günümüzde artık tatlı sulara balıklar atılmasa da balık şeklinde çikolatalar yenerek, insanların arkasına kağıttan balıklar iliştirilerek, dostlar işletilerek bu özel şaka geleneği de bir şekilde yaşatılmakta.

Tam olarak ortaya çıkış hikayesi belli olmayan bu 'Şaka Günü' ile ilgili yazılanları incelediğimizde 1 Nisan'da şaka yapmanın Fransa'da lSDD'lerin sonunda başlayan beş asırlık bir gelenek olduğunu görüyoruz. Gabriella Kalapes'un konu hakkındaki yazısında bahsettiği gibi 1 Nisan şakasıyla ilgili onlarca teori vardır ve sadece bazıları diğerlerine göre biraz daha yaygındır.

AMERİKAN ÜNİVERSİTELERİNDEN FARKLI 1 NİSAN AÇIKLAMALARI

Boston üniversitesi'nde tarih profesörlüğü yapan Joseph Boskin'in teorisi ise ülkeyi sarsacak kadar farklıydı.

Associated Press Ajansı sayesinde ABD'deki yüzlerce gazeteye servis edilen bu garip teori, aslında tamamen uydurma bir hikayeydi. Boskin'in Orta Çağ'la ilgili çalışmalar yaptığı için inandırıcı bir şekilde anlatabildiği bu kurmaca olay, Kugel (ki aslında ünlü bir Yahudi yemeğidir) adında bir soytarının kral oluş hikayesini işliyordu. Ne var ki, tarih profesörünün resmen bir 'eşek şakası' yaptığının anlaşılması birkaç hafta sürmüş, medyaya da geyik yapmak için epeyce malzeme sunmuştu.

Öte yandan Kansas üniversitesi'nin hazırladığı Calerıdar of Diversity'de (Farklılıklar Takvimi) 1 Nisan Şakası hakkında en çok kabul gören aşağıdaki teorinin kullanılmış olduğunu görüyoruz:

1582 yılında Papa XIII. Gregory zamanında vaktiyle Roma İmparatoru Jül Sezar tarafından hazırlatılan Jülyen takviminden Papa'nın adından gelen Gregoryen takvimine geçilmesi üzerine öncesinde 25 Mart-l Nisan tarihlerinde kutlanan yeni yıl, 1 Ocak gününe alınmıştı. Bu yeni düzenlemeyi kabullenmeyenler veya buna alışamayanlar ise yeni yılı eski usul kutlamaya devam edince çevrelerine eğlence malzemesi oldular ve eski yılbaşı olan 1 Nisan günü boyunca çeşitli şakalara (sahte parti davetiyeleri, kemik hediyeler vs.) maruz kaldılar.

İşte Fransızlar tarafindan en bilinen isimleriyle 'Poisson d'Avril' (Nisan Balığı), 'April Fools's Day' (Aptallar Günü) gibi isimlerle anılan bu neşeli günle ilgili çeşitli efsaneler ve tabii bir de muhtemel gerçek ortaya çıkmıştır.

DİĞER ÜLKELERE GÖRE 1 NİSAN ŞAKASININ TARİHÇESİ

Nisan 1 veya Nisan Balığı, Hollanda, Belçika, Kanada, ABD, İsviçre, Japonya dahil dünyanın pek çok yerinde tanınmaktadır. Nisan 1 ile ilgili başka bir efsane de Pagan kültüründe 1 Nisan'da kutlanan Fous bayramıdır. Antik Roma'da Hilarya adıyla benzer bir bayram da kutlanmaktadır. Hindistan'da ise bu bayram 31 Mart'ta Holi adıyla kutlanmaktadır. İskoçya 1 Nisan'ı Gowk veya Cuckoo günü olarak kutlarken, İngiltere, April Fools' Day yani Nisan Kaçıklar Günü olarak 1 Nisan'ı kutlamaktadır.

1 Nisan'ın yurdumuzdaki uygulaması genelde öğrencilik döneminde okullarda görülür. Gençler birbirlerine şaka yapmak ve birbirlerini kandırmak için yarışırlar.

Nadir de olsa medya kuruluşlarının, 1 Nisan günü şok haberlerle bir kısım halkı heyecanlandırdıkları ve günü renklendirdikleri de bilinmektedir.

Ülkemizde 1 Nisan gününün pek önemli etkinlikleri görülmez. Diğer önemli günler gibi ticari alış verişi hareketlendirecek gücü yoktur. Az da olsa, şaka malzemesi satan dükkanların satışlarını olumlu yönde etkileyebilir.

Kaynak:https://www.sabah.com.tr/yasam/2021/04/01/1-nisan-saka-gunu-nasil-ortaya-cikti-1-nisan-saka-gunu-nedir-tarihte-neler-oldu?paging=6


0 yorum: